Giúp con nói được bằng việc dạy kỹ năng nhại âm mà cha mẹ có thể làm tại nhà

 1. Vai trò của việc nhại âm ở trẻ

    Đối với kỹ năng học ngôn ngữ ở trẻ em nói chung, khả năng bắt chước lời nói là rất quan trọng trong quá trình học ngôn ngữ. Trẻ học từ mới bằng cách lặp lại âm thanh mà người lớn đọc hay nói cho trẻ biết, bình thường các trẻ tiếp cận rất nhanh các từ mới này bằng việc lắng nghe và lặp lại từ mới đó một vài lần là có thể nhớ và tiếp thu được từ mới đó ngay. Tuy nhiên, đối với trẻ có khó khăn về nhận thức, ngôn ngữ giao tiếp, hay nói cách khác là những trẻ gặp chứng rối loạn phát triển (Rối loạn phổ tự kỷ, rối loạn ngôn ngữ, chậm phát triển,..) với năng lực ngôn ngữ hạn chế, chức năng nhại âm bị trở ngại, dẫn đến trẻ không thể nhại lại âm của người khác từ mọi người xung quanh để phát triển vốn từ. Ở trẻ không gặp các trở ngại, việc học một từ vựng tương đối dễ dàng. Ví dụ trẻ thấy quả táo, và được mẹ dạy bằng cách chỉ vào và nói "quả táo", các trẻ không gặp khó khăn về ngôn ngữ có thể lặp lại được ngay "quả táo" và lúc này người mẹ cho trẻ đó quả táo hoặc cắt táo cho con ăn, đồng thời khen ngợi và nhắc lại là "quả táo", với sự tiếp nhận một vài lần như vậy thì trẻ không gặp trở ngại vể ngôn ngữ sẽ dễ tiếp cận và học được từ mới đó ngay. Tuy nhiên, mọi thứ hoàn toàn khác so với các trẻ gặp rối loạn phát triển, có nhiều trường hợp các con không thể lặp lại ngay lập tức được mặc dù cùng một hoàn cảnh tương tự như những trẻ khác không gặp trở lại.

Vai trò của việc nhại âm ở trẻ. (Ảnh: Internet)

    Việc thiếu hụt kỹ năng nhại âm nên khả năng tiếp nhận thêm từ mới và học ngôn ngữ của trẻ là vô cùng khó khăn. Vì vậy, cha mẹ cần lưu ý các kỹ năng được trình bày dưới đây để dạy cho con phát triển ngôn ngữ một cách đơn giản mà hiệu quả.

2. Cách thức dạy kỹ năng nhại âm

    Trước khi cha mẹ tiến hành dạy kỹ năng này cần lưu ý đánh giá sơ bộ năng lực phát âm và bắt chước nhại âm của con mình. Để làm được điều này, chúng ta cần ngồi đối diện với trẻ và không nên ngồi chỗ quá nhiều đồ vật khiến con sao nhãng. Hãy chuẩn bị một số bức tranh hay một số đồ vật, thức ăn hay bất cứ điều gì con thích. Cha mẹ cũng cần lưu ý, tùy vào mức độ hiện tại của con để lựa chọn các từ để dạy con, nên nhớ đừng chọn từ quá dài, quá khó phát âm mà hãy chọn những từ đơn, ngắn sau đó mới lên từ ghép hai, ghép ba.

    Khi chúng ta dạy cho con kỹ năng này, chúng ta cần thực hiện các biện pháp sau:

- Dạy con bắt chước lời nói

    Cha mẹ hãy ngồi đối diện với con, sau đó khuyến khích con chú ý tới mình, lúc này chúng ta nói ra 1 từ và khuyến khích con nói theo, nếu con cố gắng nói gần đúng hoặc đúng thì hãy thưởng cho con một phần thưởng. Các phần thưởng đơn giản như một miếng bim bim, hay vỗ tay yeah,.... Việc thưởng cho con bằng phần thưởng hay khen ngợi là cách để kích thích con lặp lại lời nói theo cha mẹ. Lưu ý chúng ta nên lựa chọn những từ đơn giản nhất có thể mà gần với năng lực hiện tại của con.

Dạy con bắt chước lời nói (Ảnh: Internet)

    Ngoài ra, cha mẹ có thể ứng dụng cách dạy nhại lời thông qua các hoạt động chơi. Ví dụ chúng ta chơi trò chơi thả bi, khi chúng ta đếm một, hai, ba thì nhấn mạnh âm "ba" và chờ một lúc nhìn vào con để con cùng nhìn giữa viên bi và mắt của cha mẹ. Hãy kiên trì hoạt động này, cha mẹ sẽ đạt được nhiều kết quả hơn mong đợi.

- Tăng cường, khuyến khích tất cả các cách phát âm

    Khi con gặp khó khăn trong việc bắt chước lặp lại lời và tỏ vẻ không có động cơ để bắt chước lời nói. Đối với những trường hợp này, chúng ta nên theo dõi và chơi với con để quan sát thử xem con đã có những âm thanh phát ra nào. Hãy lấy giấy bút ra viết lại những âm thanh mà trẻ hay phát ra trong những tình huống mà chúng ta nghe được hoặc cố ghi nhớ những âm thanh đó lại. Sau đó, cha mẹ hãy tạo các tình huống tương tự để kích thích con phát các âm thanh đó. Nên nhớ, mỗi lần con phát ra âm thanh đó chúng ta hãy thưởng cho con một phần thưởng hay lặp lại ngay hành động mà làm cho con chủ động phát ra âm thanh đó. Ví dụ, cha mẹ đang cùng con nhún nhảy trên đệm, mỗi lần người ba tung con lên cao rồi té xuống đệm thì con phát ra âm "ùm", lúc này chúng ta hãy bắt lấy cơ hội và cũng nói từ "ùm" theo cùng với trẻ và tiếp tục hành động đó để trẻ phát ra âm đó được nhiều lần hơn.

Tăng cường, khuyến khích tất cả các cách phát âm (Ảnh: Internet)

- Thông qua hoạt động yêu cầu

    Trong các hoạt động hàng ngày, chúng ta thường thấy các nhu cầu của trẻ thể hiện rất nhiều. Cha mẹ hãy tận dụng những hoạt động này để kích thích khả năng lặp lại của con cha mẹ hãy tạo các tình huống để trẻ có cơ hội yêu cầu, lúc này chúng ta hãy yêu cầu trẻ lặp lại các từ mà chúng ta yêu cầu, nên nhớ hãy cho trẻ lặp từ vừa sức của trẻ và quan trọng hơn hết là từ đó phải đúng với hoàn cảnh lúc đó và có ý nghĩa. Ví dụ, trẻ rất thích xe ôtô và rất muốn lấy xe, cha mẹ hãy kiên nhẫn cầm chiếc xe đưa ngang tầm mắt của con và yêu cầu nói "xin" hoặc "xe", nếu trẻ lặp từ tốt hơn thì chúng ta có thể yêu cầu con lặp lại "xin xe" hoặc "xe ô tô",...

Thông qua hoạt động yêu cầu (Ảnh: Internet)

Hãy cố gắng kiên nhẫn và thử nhiều lần để con có thể thực hiện. Đối với trẻ, việc lặp lại ngay lập tức là quá khó đối với các con nên cha mẹ hãy kiên nhẫn và thực hiện nhiều lần.

C.Bình